Al’ je danas lijep i sunčan dan…
“Severina napunila Arenu”, “Colonia digla na noge Sava centar”, “Pozdrav Azri dve večeri zaredom u Domu omladine”, “Josipa Lisac oduševila Beograđane i Novosađane!”, “Petar Grašo: zvuci Dalmacije u Sava centru”, “JINX uoči koncerata u Beogradu i Novom Sadu: Imamo više publike u Srbiji nego u Hrvatskoj!” Ovo su neki od naslova u srpskoj štampi koji se odnose na nastupe pevača iz Hrvatske u Beogradu i Novom Sadu – samo u proteklih mesec dana!
Ako se zna da se sve ovo dešava u mesecu kada se u Srbiji najviše govorilo o porastu nasilja i eskalaciji netrpeljivosti prema strancima, stvari postaju još manje jasne.
Zanimljivo je i da je reč o izvođačima najšireg muzičkog spektra: od pop-folka (Severina, Grašo), preko densa (Colonia) fanka i džeza (Josipa) i retro-popa (JINX) do starog dobrog roka (“Pozdrav Azri”)… Dakle, ne može da bude reč o poplavi popularnosti samo jednog žanra kao što je slučaj sa navalom srpskih folk pevača na Hrvatsku i Bosnu (naročito na hrvatske i bošnjačke delove BiH).
O čemu je, dakle, reč? Vratimo se 15 godina godina unazad.
Godina 1994: dens hit “Tek je 12 sati”, grupe ET, vrti se u proseku desetak puta na veče u svakoj srpskoj diskoteci. To je bio prvi “hrvatski hit” koji je posle rata stekao popularnost u Srbiji. Pre njega tako se kotirao Tajčin “Hajde da ludujemo” iz 1990. Za grupom ET i “Tek je 12 sati” slede: “Kad će taj petak”, “Al’ je danas lijep i sunčan dan” i desetine drugih. I sve to bez ijedne emisije, intervjua ili emitovanog spota na tada jedino postojećoj državnoj televiziji.
Potom dolazi 1995, “Oluja” i nekoliko godina “zatišja” kada je reč o popularnosti hrvatske muzike u ovim krajevima.
Sa srpske strane prvi vrata otvara, očekivano, Đorđe Balašević svojim koncertima u Zagrebu i po Istri a vrlo brzo slede ga Bajaga, Čola, “Električni orgazam” i ostali kojima tokom ratova devedesetih nije pripisana “ratnohuškačka propaganda”…
Zatim, pod uticajem sve moćnijeg JUL-a i njegove predsednice Mire Marković koja u svojim dnevnicima u “Dugi” piše da voli hrvatsku pop muziku (Olivera naročito), počinje novi talas popularnosti hrvatskih pevača u Srbiji, ovoga puta podržan na televizijama “Pink” i “Košava”.
Godina 1999, mesec dana uoči bombardovanja Maja Nikolić drži prvi solistički koncert pred punim Sava centrom. Osim svojih pesama, nekoliko puta na bis izvodi numeru Doris Dragović “To” i hit grupe “Magazin” iz te godine “Ginem”… Bile su to godine (1999. – 2003.) apsolutne supremacije hrvatske pop scene na srpskom tržištu. “Magazin” je ređao svoje prve “posleratne” beogradske, novosadske i niške koncerte, duet “Godine” Ivane Banfić i Dina Merlina treštao je iz svakog beogradskog i budvanskog kafića, a pevači poput Gorana Karana, Petra Graša, Severine i drugih sticali su prave armije fanova “sa ove strane Drine”. Uređivao sam “Svet” u to vreme i sećam se da nije bilo nedelje bez veće ili manje najave na naslovnoj strani u vezi sa nekim muzičarem iz Hrvatske.
I onda, odjednom, 2004. – kao nožem presečeno opada interesovanja srpske publike za hrvatsku pop muziku. Zašto?
Tri su ključna razloga koja su baš te, 2004. godine rezultirala nezainteresovanošću srpske publike za muziku iz Hrvatske. Prvi leži u produkciji Saše Popovića koji je te godine započeo veliku akciju izbora za “Nove zvezde Granda” što je posle godina dominacije starih, već “izanđalih”, narodnjaka odjednom osvežilo srpsku folk scenu i na površinu izbacilo nova, mlada i zanimljiva lica dobrih glasova i intrigantnih životnih priča.
Drugi važan momenat možemo pronaći u osvežavanju srpske pop scene za šta je zaslužan Željko Joksimović i njegov trijumf (2. mesto, koje je nacija doživela kao 1.) na Eurosongu te godine pesmom “Lane moje”, čijem je publicitetu doprinela afera koju je pokrenuo “Svet” tvrdnjom da je veći deo numere pozajmljen od jednog azerbejdžanskog autora.
Međutim, kako ništa ne uspeva kao uspeh, visoki plasman na Eurosongu i pevljivost “Laneta” lansirali su Joksimovića iz druge u vrh prve lige srpske muzičke scene ohrabrivši na desetine drugih pevača u Srbiji da ponovo počnu da se bave već pomalo zaboravljenom pop muzikom koja je gotovo deceniju bila u defanzivi u odnosu na lake note iz komšiluka.
Treći razlog svakako treba potražiti u velikom padu kvaliteta hrvatske pop scene koja u drugoj polovini aktuelne decenije jednostavno nije uspela da pronađe kopču sa novim milenijumom i novom publikom koja koristi My Space, Youtube i Facebook i nije joj više dovoljno da sluša lagane note “se plavog Jadrana”…
Takvo stanje je, dakle, potrajalo pet godina – od 2004. do ove, 2009. To su godine tokom kojih su srpski narodnjaci gotovo potpuno “okupirali” Hrvatsku: najposećeniji klubovi u Zagrebu, Splitu i Karlovcu upravo su oni koji puštaju “cajke”, Brena i Seka pune hale i diskoteke, Cecine pesme svi napamet znaju…
Srbija je tih pet godina živela razapeta između EXIT-a, RHCP-a, Stinga i Rolingstonsa sa jedne, i Zvezda Granda sa druge strane. U sredini su se praćakali Joksimović i još nekolicina srpskih pop zvezda sa sve slabijim uspehom kako su godine proticale. Hrvatska muzika gotovo da se uopšte nije slušala uz izuzetak izolovanih slučajeva poput Josipe Lisac koja decenijama ima svoju vernu publiku.
A onda je počelo… Severina, njena saradnja sa Bregovićem, album “Tridesete” koji je, izgleda, baš “legao” srpskoj publici, naročito njenom lepšem delu koji, uostalom, određuje trendove…
Sve se završilo pravom invazijom hrvatskim muzičara na Beograd i Novi Sad u proteklih mesec dana.
Jedno je sigurno – isprepletanost hrvatske i srpske muzičke scene i publike, naravno, uključujući tu i bosansku koja je “u sendviču”, neminovnost su na koju moraju da računaju svi koji se bave muzikom, novinarstvom, izdavaštvom ali i političari i oni naučnici i teoretičari na obe strane, koji se decenijama upinju da dokažu da ovi narodi nemaju ništa zajedničko.